Οι διαβουλεύσεις για την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Οικονομικής Σταθερότητας, ως "δανειστή της τελευταίας καταφυγής" για τα κράτη της ευρωζώνης και τα (αντιφατικά) σχέδια απορρόφησης του ελληνικού χρέους.

               
                             
         ΓΑΠ - Τρισέ - Μέρκελ : Η "αγία τριάδα" της ευρωζωνικής καταστροφής.



"Από νομικής απόψεως ο Μπρεδήμας κάνει μια περιγραφή όσων ισχύουν γύρω από τις αναδιαρθρώσεις των δημόσιων χρεών και την πρακτική που ακολουθήθηκε. Και καλά κάνει.


Αλλά το πρόβλημα με την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, μπορεί, υπό τις παρούσες συνθήκες του επικρατούντος θεσμικού ευρωχάους, να εμφανίζεται (και να είναι) δυσεπίλυτο, όμως δεν είναι άλυτο. Το αντίθετο, μάλιστα, είναι εύκολα επιλύσιμο, αν και εφ' όσον τεθεί πάνω σε διαφορετικές βάσεις, μέσα στα πλαίσια μιας νέας αρχιτεκτονικής των θεσμών της ευρωζώνης.


Το έχω πει και το έχω γράψει άπειρες φορές από το ξεκίνημα της παρούσας κρίσης του ελληνικού δημόσιου χρέους, το οποίο εξελίχθηκε, λόγω των ανοησιών της τριπλέτας ΓΑΠ - Τρισέ - Μέρκελ, σε κρίση του ευρωζωνικού δημόσιου χρέους : Με κάποιον τρόπο και με διάφορες παραλλαγές, πρέπει να θεσπισθεί ένας "δανειστής της τελευταίας καταφυγής", ο οποίος να εγγυάται και να πληρώνει τα δημόσια αυτά χρέη. Και αυτός ο "δανειστής της τελευταίας καταφυγής" δεν μπορεί να είναι άλλος (άμεσα ή έμμεσα) από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ή ένας άλλος ισοδύναμος θεσμός ο οποίος θα στηρίζεται σε αυτήν, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο.


Η αρχιτεκτονική των θεσμών της ευρωζώνης, λοιπόν, οφείλει να αποδεχθεί το παραπάνω αυτονόητο, που ισχύει σε κάθε κρατικό μόρφωμα (ομοσπονδιακής ή μη υφής) και να αποδεχθεί την ανάληψη της εξυπηρέτησης των δημόσιων χρεών αυτού του κρατικού μορφώματος, άμεσα ή έμμεσα, από την Ε.Κ.Τ. ή έναν οργανισμό, που να καλύπτεται από αυτήν και ιδίως όταν οποιοδήποτε κράτος, ή ομάδα κρατών, ή και το σύνολο των κρατών της ευρωζώνης, λόγω των δυσμενών οικονομικών συγκυριών, αδυνατεί, ή αδυνατούν, να καλύψει, ή να καλύψουν, εξ ιδίων πόρων τις δανειακές τους υποχρεώσεις, ή τις τρέχουσες δαπάνες τους.


Αυτό είναι το πρόβλημα της ευρωζώνης σήμερα και αυτό καλείται να επιλύσει, υπό την άμεση απειλή, που έχει να κάνει με το γεγονός ότι, αν δεν το πράξει, η ευρωζώνη θα διαλυθεί.


Έτσι, λοιπόν, το ελληνικό πρόβλημα, που αφορά το δημόσιο χρέος, παρά τις όποιες ιδιομορφίες του, είναι το σημείο αιχμής του προβλήματος του ευρωζωνικού χρέους και έτσι αντιμετωπίζεται από τις αγορές, οι οποίες προβληματίζονται από την άκρως στρεβλή αρχιτεκτονική των συναφών θεσμών της ευρωζώνης, οι οποίοι δεν έχουν προβλέψει λύσεις για το πρόβλημα. Και όχι μόνον αυτό, αλλά έχουν ρητά και κατηγορηματικά αποκλείσει οποιαδήποτε θετική λύση, αφού με την Συνθήκη της Λισαβώνας απέκλεισαν κάθε μορφή χρηματοπιστωτικής βοήθειας και διάσωσης κράτους της ευρωζώνης.


Όμως, τα πράγματα δεν είναι στατικά, διότι η ίδια η ζωή εξελίσσεται και οι ευρωζωνίτες στο παρασκήνιο διαβουλεύονται εντατικά, προσπαθώντας να ισορροπήσουν την κλυδωνιζόμενη από την οικονομική ύφεση ευρωζώνη, μια ύφεση η οποία - όπως έχω γράψει επανειλημμένα - έχει αποκτήσει τοπικά ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά και απειλεί να επανακάμψει στην παγκόσμια οικονομία, λόγω της ιδιαίτερης βαρύτητας, που έχει η Ευρώπη στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Οι διαβουλεύσεις αυτές, μάλιστα, περιστρέφονται γύρω από διάφορες παραλλαγές, που έχουν να κάνουν με την συγκεκριμένη τοποθέτηση, που έχω κάνει εδώ και καιρό. Όχι ότι άκουσαν ... εμένα και προσανατολίζονται σε αυτήν την κατεύθυνση - αν και μπορώ να ισχυρισθώ ότι πρώτος εγώ προέβαλα αυτήν την πρόταση, βγάζοντας τα κατάλληλα συμπεράσματα από την εμπεριστατωμένη γνώση, που έχω αποκτήσει από την μελέτη της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του 1930 και τους νεωτερισμούς του ρουζβελτιανού επιτελείου εκείνης της εποχής, με πρώτον από όλους την θέσπιση του FDIC (Federal Deposit Insurance Corporation) , δηλαδή του Ομοσπονδιακού Οργανισμού για την Ασφάλεια των Καταθέσεων, ο οποίος σταμάτησε το κατακλυσμιαίο κλείσιμο των Τραπεζών και την κατάρρευση του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Προφανώς, στο παρασκήνιο κουβεντιάζουν κάποια πράγματα εδώ και καιρό, π.χ. τα ευρωομόλογα - αν και αυτή η πρόταση δεν περπατάει διότι η έκδοση ομολόγων προϋποθέτει ότι η ευρωζώνη. θα αποκτήσει κρατική υπόσταση και περιουσία, όπως κάθε ομοσπονδιακό κράτος και αυτό διότι οι αγοραστές του ευρωομολόγου απαιτούν να μπορούν να έχουν, ως εχέγγυο, την δημόσια περιουσία της ευρωζώνης, αν το ευρωομόλογο, που θα αγοράσουν, μείνει απλήρωτο. Και φυσικά, αν η ευρωζώνη αποκτήσει κρατική υπόσταση και περιουσία, θα πρέπει να αποκτήσει και κυβέρνηση και ουσιαστική Κεντρική Τράπεζα, υποταγμένη σε αυτήν την κεντρική κυβέρνηση, διότι όλα αυτά είναι μια αλυσίδα.


Η (έστω και επουσιώδης προς το παρόν και για αρκετό καιρό ακόμα) πτώση των διαφορικών επιτοκίων (spreads) των ελληνικών κρατικών ομολόγων, αυτές τις ημέρες από τις 1000 περίπου μονάδες βάσης στις περίπου 800 μονάδες βάσης, οφείλεται στο γεγονός ότι οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές παρακολουθούν και μαθαίνουν για τις συζητήσεις, που γίνονται στο παρασκήνιο και οι οποίες αφορούν την ένταξη του προσωρινού Μηχανισμού Στήριξης που αφορά την Ελλάδα, στην αρχιτεκτονική των θεσμών της ευρωζώνης και μετά το 2013.


Έτσι, λοιπόν, συζητείται στους κόλπους της ευρωζώνης η ένταξη της Ελλάδας, μετά το 2013, στον μεγάλο Μηχανισμό Στήριξης των 750 δισ. €, ο οποίος λέγεται ότι θα προικοδοτηθεί με πολύ μεγαλύτερα ποσά, διότι εν τω μεταξύ αναμένουν ότι θα ενταχθούν σε αυτόν και άλλες χώρες της ευρωζώνης και θα μετασχηματισθεί σε καθαρά ευρωπαϊκό θεσμό, χωρίς την συμμετοχή του Δ.Ν.Τ. Στον μηχανισμό αυτόν η Ελλάδα θα εισέλθει το 2014, μόλις λήξει το Μνημόνιο της τρόϊκας και ο δανεισμός των 110 δισ. €, που προβλέπεται από αυτό το Μνημόνιο.


Με την ένταξη της Ελλάδας στον νέο ευρωπαϊκό μηχανισμό, συζητείται στους κόλπους της ευρωζώνης - και ο Σιόπα μίλησε πρόσφατα έμμεσα γι' αυτό - να γίνει η μερική "αναδιάρθρωση" του ελληνικού δημόσιου χρέους, η οποία δεν θα συμπεριλάβει τα ιδιωτικά χρέη (τις τράπεζες, τα διάφορα funds κλπ), αλλά μόνο τα κρατικά χρέη της χώρας. Δηλαδή το χρέος των 110 δισ. €, που θα έχει σωρευθεί εκείνη την εποχή προς τις άλλες χώρες της ευρωζώνης και το Δ.Ν.Τ. και το οποίο θα αντιπροσωπεύει κάτι λιγότερο από το 1/3 του συνολικού δημόσιου χρέους του ελληνικού κράτους, το οποίο, από ότι υπολογίζω, θα το φορτώσουν, εν μέρει ή καθ' ολοκληρίαν, στα κεφάλαια του νέου Μηχανισμού Στήριξης (τον οποίον λένε ότι θα ονομάσουν Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Οικονομικής Σταθερότητας) - δηλαδή κατ' ουσίαν στην Ε.Κ.Τ.


Αυτή η διαδικασία, όμως, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι δεν αποτελεί πραγματική αναδιάρθρωση του διακρατικού τμήματος του ελληνικού δημόσιου χρέους, αλλά ανακατανομή του ανάμεσα στα κράτη της ευρωζώνης και τελική μεταφορά του (καθ' ολοκληρίαν, ή εν μέρει) στον συζητούμενο, υπό ίδρυση, Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Οικονομικής Σταθερότητας και μέσω αυτού, στην Ε.Κ.Τ., η οποία και θα το επωμισθεί, παραγράφοντάς το (εν όλω ή εν μέρει), μέσα στην πορεία του χρόνου και αναλαμβάνοντας την εξυπηρέτησή του, με καταβολές των δόσεων προς τα άλλα κράτη της ευρωζώνης, που συμμετέχουν στον δανεισμό, που προβλέπεται από το Μνημόνιο της Πρωτομαγιάς του 2010. Και όχι μόνον αυτό, αλλά ο νεότευκτος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Οικονομικής Σταθερότητας θα εξακολουθήσει (αυτό είναι δική μου πρόβλεψη) να αποπληρώνει τις δόσεις και των λοιπών ιδιωτικών δανείων προς την Ελλάδα και μετά το 2013, ακριβώς επειδή τα τωρινά σενάρια της ελληνικής χρεωκοπίας, ή της αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους στηρίζονται στην αδυναμία αποπληρωμής του από το ελληνικό κράτος, μετά την λήξη του Μνημονίου, δηλαδή από το 2014 και μετά.


Αυτά θα τα κάνουν, απ' ό,τι φαίνεται, αναχρηματοδοτώντας το δάνειο από την τρόϊκα και επιμηκύνοντας τις δόσεις του δανείου των 110 δισ. € από την τριετία που είναι σήμερα (η οποία τριετία, βλακωδώς ετέθη τον Μάϊο του 2010, διότι καθιστά βέβαιη την χρεωκοπία της χώρας το 2014 και γι' αυτό, όπως έχω γράψει, τα spreads παραμένουν σε αυτά τα μεγάλα ύψη μέχρι τώρα και για πολύν καιρό ακόμα). Αυτό που συγκεκριμένα συζητούν είναι να μετατρέψουν τα τριετή δάνεια του Μνημονίου σε χαμηλότοκα ομόλογα του υπό ίδρυση νέου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Οικονομικής Σταθερότητας, τα οποία θα έχουν μεγάλη χρονική διάρκεια και υπολογίζουν να τοποθετήσουν τις λήξεις τους σε χρονικές στιγμές, που το ελληνικό δημόσιο θα έχει τις μικρότερες ταμειακές επιβαρύνσεις.


Αυτά συζητούν στο παρασκήνιο και οι αγορές ανταποκρίνονται με μεγάλη επιφύλαξη σε αυτές τις συζητήσεις, γι' αυτό και τα ελληνικά διαφορικά επιτόκια δεν πρόκειται να αποκλιμακωθούν, παρά μόνον εάν και εφ' όσον οι ευρωζωνίτες καταλήξουν σε συγκεκριμένη, πρακτική και χειροπιαστή θεσμική συμφωνία, η οποία να λύνει το πρόβλημα, χωρίς περιστροφές και μισόλογα, διότι οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές θέλουν να γνωρίζουν το απλούστερο όλων και επί του οποίου οι ευρωζωνίτες έχουν αποφύγει μέχρι τώρα να τοποθετηθούν ξεκάθαρα : Ποιός και μέσα από ποιές ασφαλείς θεσμικές διαδικασίες, θα εγγυάται και θα πληρώνει τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου και των άλλων κρατών της ευρωζώνης, όταν το ελληνικό δημόσιο και τα άλλα κράτη της ευρωζώνης, για οποιουσδήποτε λόγους, δεν μπορούν να τα πληρώνουν;


Μέχρι τότε βλέπουμε...


Και γι' αυτό τον λόγο, το σενάριο της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους δεν είναι μονόδρομος. Για την ακρίβεια, υπό τις παρούσες συνθήκες φαίνεται ότι είναι μονόδρομος. Αλλά οι παρούσες συνθήκες δεν είναι σταθερές και δεδομένες. Τα πράγματα είναι ρευστά και ως εκ τούτου στο παρασκήνιο είναι πολλές οι ζυμώσεις και τα κυοφορούμενα, τα οποία δεν είναι και ασφαλή, ως προς τα τελικά τους κυήματα, διότι ουδείς μπορεί να προβλέψει την αρχιτεκτονική αυτού, που στην πορεία θα προκύψει.


Το ποιοί αντιδρούν σε αυτές τις εξελίξεις είναι γνωστό : Φυσικά, είναι οι Γερμανοί της Μέρκελ, του Βεστερβέλλε και του Σόϋμπλε, αλλά και αυτοί, παρά το ξεροκέφαλο πείσμα τους (που αποσκοπεί στο να μην πληρώσουν ή στο να πληρώσουν όσο το δυνατόν λιγότερα) το συζητούν. Και το γεγονός ότι συζητούν μια τέτοια εξέλιξη είναι σημαντικό.


Βέβαια, αυτό που απαιτούν είναι η ποσοτική μείωση του ελληνικού χρέους σε ένα βάθος χρόνου, που θα φθάνει το τέλος της δεκαετίας, καθώς επίσης και την μείωση όλων των ευρωζωνικών χρεών - κάτι που είναι ανεδαφικό και θα απαιτήσει χρονικά μακρότατα διαστήματα δραστικής λιτότητας και μεταφορά μεγάλων τμημάτων πλούτου από την πραγματική οικονομία προς το τραπεζοπιστωτικό σύστημα. Ειδικά, μάλιστα, για την Ελλάδα απαιτούν εκχώρηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή της εθνικής κυριαρχίας της χώρας στον τομέα της άσκησης της οικονομικής πολιτικής και επίσης ζητούν να χάσει η Ελλάδα (και όποια άλλη χώρα εισέλθει στον νέο Μηχανισμό Στήριξης) το δικαίωμα ψήφου και συμμετοχής στην λήψη των αποφάσεων του Eurogroup.


Οι γερμανικές απαιτήσεις, που τίθενται ως προϋποθέσεις για να εγκρίνει η Γερμανία την θέσπιση του νέου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Οικονομικής Σταθερότητας, βρίσκουν μεγάλες αντιστάσεις από τις άλλες χώρες της ευρωζώνης (δεν είναι ο ΓΑΠ που πρωτοστατεί σε αυτές) και αυτό το αλαλούμ, αυτή η ευρω-εντροπία, για να μεταχειριστώ ένα όρο της Φυσικής, είναι που θέτει, εν αμφιβόλω, τα αποτελέσματα αυτής της μακράς, επίπονης και βυζαντινολογούσας διαβούλευσης, αφού αυτή έχει πάρει και ιδεολογικά και προτεσταντικής υφής ηθικά χαρακτηριστικά, εξοβελίζοντας ως "αμαρτήματα", πρακτικές πολιτικές, οι οποίες στον λοιπό αγγλοσαξωνικό κόσμο ασκούνται δίχως τέτοιου είδους δεσμεύσεις και αναφορές.


Γι' αυτό και οι διεθνείς αγορές είναι και θα παραμείνουν άκρως επιφυλακτικές και δύσπιστες όσο οι ευρωζωνίτες δεν ξεκαθαρίζουν την θέση τους και όσο οι Γερμανοί φλερτάρουν με την ιδέα μιας μικρής και "καθαρής" ευρωζώνης, που δεν θα περιλαμβάνει τους "αμαρτωλούς" του ευρωπαϊκού νότου...



(Γιάννη, έχω να σου πω, για τον κυρ-Βεργόπουλο και τον χαζογιώργη. Αλλά θα τα γράψω, προσεχώς, στο άλλο θέμα...)"



(Σχόλιό μου http://www.phpbbserver.com/pfor/viewtopic.php?p=9407&mforum=pfor#9407 της 4/10/2010, στο θέμα, που άνοιξε στο "PETROUPOLIS FORUMS" ο Γιάννης Μιχαλόπουλος, με τίτλο : "Αναδιαπραγμάτευση χρέους. Κ. ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΣ" http://www.phpbbserver.com/pfor/viewtopic.php?t=2083&start=0&postdays=0&postorder=asc&highlight=&mforum=pfor ).