1941 - 1945 : Η ζωή και η δράση του Νίκου Ζαχαριάδη στο Νταχάου. Συνεργάτης της ναζιστικής διοίκησης του στρατοπέδου συγκέντρωσης, ή ενεργός αντιστασιακός; (Μια ανατομία των, σταλινικής εμπνεύσεως, συκοφαντιών των αντιπάλων του).

Στις 30/5/1945 υποδέχτηκαν τον Νίκο Ζαχαριάδη, με διθυράμβους. Αργότερα του βρήκαν κουσούρια και τον κατασυκοφάντησαν. Προφανώς, ο Νίκος Ζαχαριάδης είχε κουσούρια. Και μάλιστα πολλά. Αλλά δεν τον κατηγόρησαν, μόνο, για αυτά που έκανε (και που τα κυριότερα, εξ αυτών, δεν τα έκανε μόνος του, αλλά ακολουθώντας εντολές των κατηγόρων του και με συνεργάτες, πολλούς από αυτούς). Τον κατηγόρησαν και τον συκοφάντησαν και για πράγματα, που δεν έκανε. Και για να είμαστε ακριβείς : Τον κατηγόρησαν, ενώ ο ίδιος έπραξε τα αντίθετα, από αυτά, που του απέδωσαν, με σκοπό να τον πλήξουν ηθικά και πολιτικά, προκειμένου να τον υποτάξουν και να τον εκμηδενίσουν...




Καθώς φθάνουμε στα 115 χρόνια, από την 27η Απριλίου 1903, την ημέρα γέννησης του Νίκου Ζαχαριάδη, αξίζει να ασχοληθούμε, για μια ακόμη φορά, με τον ιστορικό ηγέτη του Κ.Κ.Ε. και την πολυτάραχη ζωή του, η οποία περιέχει πάμπολλα σκοτεινά σημεία και αποτελεί ένα διαρκές πεδίο συγκρούσεων, όχι μόνο μέσα στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα, αλλά και ανάμεσα, στους σύγχρονους ιστορικούς, που εξετάζουν την Ιστορία του τόπου μας, απο την εποχή του Μεσοπολέμου και ιδιαίτερα, από την αιματηρή δεκαετία του 1940, μέχρι την αποκαθήλωση του Νίκου Ζαχαριάδη, από την χρουστσωφική ηγεσία του Κ.Κ.Σ.Ε., το 1956.

Μέχρι τώρα, έχουμε δει, διεξοδικά, αρκετές και σημαντικές περιόδους της ζωής του ηγέτη του Κ.Κ.Ε., που υπήρξαν χαρακτηριστικές του ανδρός και του έργου, που άφησε πίσω του, αλλά αυτή η περίοδος, στην οποία θα αναφερθούμε, τώρα, είναι πολύ ευαίσθητη, αφού άπτεται της προσωπικής και της πολιτικής του τιμής.

Αυτή η χρονική περίοδος δεν αφορά την μετεμφυλιακή φάση, μετά την ήττα των Ελλήνων κομμουνιστών, όταν ο Νίκος Ζαχαριάδης άσκησε κομματική και κρατική εξουσία, ως μέλος του Κ.Κ.Σ.Ε. και ως ηγέτης του Κ.Κ.Ε., στα χρόνια της εξορίας, στην "Σοβιετική Ένωση" και στις άλλες χώρες του "υπαρκτού σοσιαλισμού". Επίσης, η περίοδος, που εξετάζουμε εδώ, δεν αφορά τις απηνείς διώξεις, που υπέστη ο ηγέτης του Κ.Κ.Ε., μετά τον θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν, από τον Νικήτα Χρουστσώφ και τα όργανά του, στο Κ.Κ.Σ.Ε. και το Κ.Κ.Ε.

Η περίοδος της ζωής του Νίκου Ζαχαριάδη, στην οποία αναφέρεται το παρόν κείμενο, αφορά την Κατοχή και την κράτηση του ηγέτη του Κ.Κ.Ε., στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου, από τους Γερμανούς κατακτητές, για την οποία οι εσωκομματικοί αντίπαλοι του, προφανώς, με την καθοδήγηση των χρουστσοφικών του Κ.Κ.Σ.Ε., κατηγόρησαν τον Νίκο Ζαχαριάδη, ως συνεργάτη των Γερμανών ναζιστών, επειδή, με λίγα λόγια, κατάφερε να επιβιώσει, ενώ πολλοί άλλοι δεν τα κατάφεραν.

Αυτό είναι το κύριο και το βασικό επιχείρημα, όσων ισχυρίζονται ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης συνεργάστηκε και υπήρξε όργανό των ναζιστών. Για να καταφέρει να επιβιώσει, στο γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου ένα μεγάλο πλήθος κρατουμένων δεν τα κατάφερε, πρέπει να συνεργάστηκε, με τους ναζιστές - πολύ περισσότερο, μάλιστα, που δεν ήταν ένας απλός άνθρωπος, αλλά ένας κομμουνιστής και δη, όχι ένας τυχαίος κομμουνιστής κρατούμενος, αλλά ο ηγέτης του Κ.Κ.Ε. και φυσικά, μέλος των ανώτερων κλιμακίων του Κ.Κ.Σ.Ε. και της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Εδώ, θα εξετάσουμε την επιχειρηματολογία του παλαιού αγωνιστή της κομμουνιστικής Αριστεράς, του στελέχους του Κ.Κ.Ε. (Εσωτερικού), του Σταύρου Αβδούλου, για να εισέλθουμε, στο νόημα και στον κεντρικό πυρήνα του κύκλου των αποκαλούμενων αναθεωρητών, που προέκυψε από την διάσπαση του Κ.Κ.Ε., το 1968 και οι οποίοι, αργότερα, εντάχθηκαν, στο ρεύμα των ευρωκομμουνιστών, στον Συνασπισμό της Αριστεράς και στον ΣΥΡΙΖΑ, μέχρι την διάσπαση του τελευταίου, το 2010, οπότε ο καθένας, από αυτούς ακολούθησε τον δρόμο του, εντασσόμενος, στην ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη, ή παραμένοντας, στον ΣΥΡΙΖΑ, αντιλαμβανόμενος την ύπαρξη του νέου ρεύματος - που ήταν, τότε στην αρχική φάση της συγκρότησής του -, το οποίο δημιουργούσε η ελληνική χρεωκοπία του Απριλίου - Μαΐου του 2010 και το οποίο έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα, στην εξουσία.

Στο παρακάτω κείμενο ο Σταύρος Αβδούλος απαντά, στις 2/5/2010, σε έναν φίλα προσκείμενο, στον Νίκο Ζαχαριάδη, υπερασπιζόμενος την θέση των χρουστσωφικών ότι ο ηγέτης του Κ.Κ.Ε., κατά την περίοδο της κράτησής του, στο Νταχάου, συνεργάστηκε, με τους ναζιστές διοικητές του στρατοπέδου συγκέντρωσης.

Ας δούμε, τις απόψεις του παλαιού στελέχους του Κ.Κ.Ε. (Εσωτερικού), χωρίς να εντρυφήσουμε στην πολεμική του κειμένου :


"Διάßασα στο διαδίκτυο ένα µακροσκελέστατο  σε ßάρος µου δηµοσίευµα, απο έναν ανώνυµο λιßελογράφο, ο οποίος ισχυρίζεται – ψευδόµενος– ότι είναι ένα κείµενο που δήθεν διάßασε κατά την παρουσίαση του ßιßλίου µου “Νίκος Ζαχαριάδης µύθος και πραγµατικότητα” που έγινε 10 του Μάρτη στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ. Στο λιßελογράφηµά του ο σεµνός αυτός κύριος εκτός των άλλων µικροπρεπών χαρακτηρισµών του µε στολίζει και µε τα κοσµητικά επίθετα όπως ο “Σταύρος Αßδούλος παροιµιώδης επαγγελµατίας λασπολόγος” και “ολυµπιονίκης του αθλήµατος των αθλίων λασπολογιών”. Ένα κείµενο που φανερώνει το ηθικό επίπεδο του υßριστή µου, χωρίς ο ανεκδιήγητος και ανώνυµος αυτός λασπολόγος να έχει την στοιχειώδη εντιµότητα να αναφέρει ßάσει ποιών συγκεκριµένων στοιχείων µου αποδίδει αυτούς τους ανοικείους χαρακτηρισµούς. Όµως έχω µάθει να κάνω διάλογο όχι µονάχα µε ανθρώπους που µε εκτιµούν αλλά και µε εκείνους που δεν αντέχουν την αλήθεια και για να καλύψουν την γύµνια τους, από έλλειψη επιχειρηµάτων, χρησιµοποιούν τη συκοφαντία και τη λασπολογία, στοιχεία που φανερώνουν τη χαµηλή ηθική υπόστασή τους. Θα κάνω διάλογο και µε τον υßριστή που, προφανώς, ανήκει σ’αυτή την κατηγορία.
  
Ο εν λόγω κύριος ζήτησε να µιλήσει κατά την παρουσίαση του ßιßλίου µου και πράγµατι του εδόθη ο λόγος. Ξεκίνησε έντονα εριστικός χρησιµοποιώντας απρεπή φρασεολογία για όλους τους οµιλητές προκαλώντας την δυσφορία του πλήθους των αγωνιστών που µε τιµούσαν µε την παρουσία τους στην κατάµεστη αίθουσα της ΕΣΗΕΑ. Εξεδήλωσε την διάθεση να συνεχίσει και πέραν του πεντάλεπτου αλλά υποχρεώθει να αφήσει το ßήµα λόγω της γενικής αποδοκιµασίας.
  
Δεν µε εντυπωσίασαν τα όσα γράφει στο µακροσκελέστατο δηµοσίευµά του για τις ικανότητες του Ζαχαριάδη και τη δήθεν µεγάλη πρόσφορα του στο λαϊκό κίνηµα. Δεν είναι ο µόνος. Είναι και πολλοί άλλοι που πιστεύουν σ’αυτές. Είναι δικαίωµά τους. Εκείνο που µου έκανε θλιßερή εντύπωση είναι η απρέπεια του και οι ανοίκειοι χαρακτηρισµοί του, που διατυπώνει σ’αυτό το λιßελογράφηµα.

Ο υßριστής µου έχει στη διάθεση του το ßιογραφικό µου που είναι και ο καθρέφτης της µακροχρόνιας ανιδιοτελούς αγωνιστικής προσφοράς µου. Και ας µου συγχωρήσει ο σεµνός αυτός κύριος τη φράση οτι νιώθω υπερήφανος γι αυτή την ανιδιοτελή προσφορά µου. Το δικό του ßιογραφικό δεν το γνωρίζω, όµως µε αυτό το γραπτό του κείµενο εντυπωσιάστηκα για το ήθος του. Γι αυτό δεν µου χρειάζεται να το µάθω, όπως δεν γνωρίζω καν το όνοµα του. Πάντως αποκλείω να είναι αγωνιστής. Και τούτο γιατί οι πραγµατικοί αγωνιστές διακρίνονται για το ήθος τους και την εντιµότητά τους και αυτά λείπουν από τον υßριστή µου.

Τον πληροφορώ, καθώς επίσης και αυτούς που κρύßονται πίσω του, που ασφαλώς και θα συµπορεύονται στο ήθος, γι αυτό άλλωστε και δεν έχουν την εντιµότητα να φανερωθούν, οτι παρά την προχωρηµένη ηλικία µου θα συνεχίζω να αγωνίζοµαι µε τα γραπτά µου κείµενα για τη δικαίωση της κατασυκοφαντηµένης Εθνικής ΕΑΜικής Αντίστασης και των αγωνιστών της που δηµιούργησαν το αντιστασιακό έπος. Και να κατηγορώ και να παραδίδω στην περιφρόνηση των αγωνιστών εκείνους που αποδεδειγµένα ευθύνονται για τη συντριßή του.

Και έρχοµαι τώρα στο ßιßλίο που το περιεχόµενο ενόχλησε το µεγάλο επαναστάτη. Όπως και µε τα άλλα ßιßλία µου έτσι και σ’αυτό τήρησα την ιδία έντιµη αρχή. Πηγές από τις οποίες άντλησα τα στοιχειά είναι κατά κύριο λόγο τα επίσηµα κείµενα του ΚΚΕ, Αποφάσεις του Π.Γ, Ολοµελειών, Συνδιασκέψεων και Συνεδρίων. Επιπρόσθετα σ’αυτό το ßιßλίο τα τρία γράµµατα του Ζαχαριάδη τα όποια δηµοσιεύω ολόκληρα για να έχουν τη δυνατότητα να τα αξιολογήσουν οι αναγνώστες του ßιßλίου και όχι επιλεκτικά όπως κάνει ο ανώνυµος κύριος για να συσκοτίσει τα πράγµατα. Και το πιο αξιόλογο πνευµατικό έργο του Ζαχαριάδη, το ßιßλίο του “Τα προßλήµατα καθοδήγησης του ΚΚΕ” που αµφιßάλλω αν το έχει διαßάσει ο επικριτής µου.

Επίσης επικαλούµαι τις εκτιµήσεις που κάνουν για το Ζαχαριάδη Έλληνες συγγραφείς που ασχολήθηκαν µε τον ηγέτη του ΚΚΕ. Τιµητική θέση έχουν στο ßιßλίο µου όσα γραφεί ο πράγµατι αξιόλογος συγγραφέας Αλέξης Πάρνης, αφοσιωµένος οπαδός του Ζαχαριάδη. Δηµοσιεύω αυτούσια την περιγραφή του για τη συνάντηση του Ζαχαριάδη µε τον Στάλιν το Σεπτέµßρη του 1949 στο θέρετρο του στη Λίµνη Ράτσα στο Καύκασο. Τη λογοδοσία του Έλληνα πατριώτη Ζαχαριάδη προς τον µεγάλο Στάλιν για τον Ελληνικό Εµφύλιο Πόλεµο και την έγκριση του Στάλιν ότι όλα πήγαν καλά. Μάλιστα ήταν γραπτή η έγκριση µε υστερόλογο τη λέξη PRAVIGNO που σηµαίνει ελληνικά: Σωστά – Αυτό σηµαίνει ότι δίνει αναφορά στον εντολέα του και εκείνος αποφαίνεται ότι έπραξε σωστά. Τρανή απόδειξη ότι αγωνιζόταν για την ανεξαρτησία της πατρίδας του… Σου λέει τίποτα αυτό αγαπητέ µου για το ίνδαλµα σου; Δεν νοµίζω να κατάλαßες τίποτε.

Τώρα για το ΝΤΑΧΑΟΥ. Εγώ έχω συνηθίσει να χρησιµοποιώ έγκυρες πηγές. Για τη ζωή του στο Νταχάου επικαλούµαι τις συζητήσεις που έγιναν  στην εßδόµη Ολοµέλεια του ΚΚΕ, τις σηµειώσεις του ιδίου του Ζαχαριάδη που έγραψε στο Σεργούτ και το κυριότερο, την αλληλογραφία του Δηµητρόφ µε το µέλος της ΚΔ τον συµπατριώτη του Μολότοφ και τον Ανδρέα Τζιµα–Σαµαρινιώτη που του ζήτησαν να ερευνήσει αν είναι αληθής η πληροφορία ότι οι Γερµανοί δολοφόνησαν τον Ζαχαριάδη. Τον Ιούλη του 1944 επικοινώνησε µε την µανά του Ζαχαριάδη, η όποια τον πληροφόρησε ότι ο Νίκος είναι καλά στο Νταχάου, ότι έχει αλληλογραφία µαζί του και του στέλνει δέµατα. Έδωσε στο Τζίµα και τη διεύθυνση του στο Νταχάου Νικολάι Ζαχαριάδης Ν.28777-13, ΝΤΑΧΑΟΥ ΜΟΝΑΧΟ. Και ο Μοσέτοφ ενημέρωσε τον Δημητρόφ. 

Η µάνα του Ζαχαριάδη τα έστελνε από την Αθήνα στο  γιο της και είναι γνωστό ότι και χωρίς την έγκριση των SS και της Γκεστάπο τίποτα δεν θα µπορούσε να µεταφερθεί εκεί στο Γενικό Γραµµατέα του ΚΚΕ. Το γεγονός ότι τα φοßερά SS και η Γκεστάπο επέτρεπαν όλα αυτά σου λέει τίποτα; Μήπως κατάλαßες τίποτα απ’ όλα αυτά; Αν θέλεις την επαλήθευση των αδιάßλητων αυτών στοιχείων, άνοιξε το ßιßλίο του Γρήγορη Φαράκου “Σχέσεις του ΚΚΕ και Διεθνούς κοµµουνιστικού Κέντρου” στις σελίδες 336,337 και θα ενηµερωθείς. Και αυτά τα στοιχεία προέρχονται από τα επίσηµα αρχεία του ΚΚΕ που ερεύνησε ο Φαράκος στο ΑΣΚΙ– και ο καηµένος ο συκοφαντηµένος αρχηγός σου επέστρεψε ροδοκόκκινος και υγιέστατος από το ΝΤΑΧΑΟΥ, και αυτό σηµαίνει πολλά, ενώ είναι πασίγνωστο ότι οι επιζήσαντες από τα Γερµανικά στρατόπεδα ήταν ζωντανοί σκελετοί από τον µακροχρόνιο υποσιτισµό".


Αυτά λέει ο μακαρίτης, πια, Σταύρος Αβδούλος.

Διαβάζοντας, το παραπάνω κείμενο, σκέφθηκα, αρχικά, να αφαιρέσω τα σημεία εκείνα, που δεν σχετίζονται με την κατηγορία, που απευθύνει, στον Νίκο Ζαχαριάδη, για την (πραγματική, ή υποτιθέμενη) συνεργασία του, με τους ναζιστές δεσμοφύλακες, στο Νταχάου της Βαυαρίας, προκειμένου να μην κουράσω τους αναγνώστες του παρόντος δημοσιεύματος, αλλά, τελικά, διαμόρφωσα την πεποίθηση ότι είναι χρήσιμο να δημοσιεύσω ολόκληρο το κείμενο, όπως έχει, χωρίς περικοπές, προκειμένου να αναδειχθεί, το σύνολο της πολεμικής, που αναπτύσσεται, στο κείμενο του Σταύρου Αβδούλου και να καταδειχθεί η νοοτροπία, που κρύβεται πίσω του και η οποία δεν είναι, μόνο του αποδημήσαντος παλαιού αγωνιστή της κομμουνιστικής Αριστεράς, αλλά και σχεδόν ολόκληρης αυτής της γενιάς, στην οποία οι εξαιρέσεις είναι ελάχιστες.

Με λίγα λόγια, ο Σταύρος Αβδούλος, στηρίζει την επιχειρηματολογία του, για την υποτιθέμενη προδοσία του Νίκου Ζαχαριάδη, σε δύο σκέλη :

Το ένα σκέλος, που αποτελεί και το κύριο επιχείρημα, εδράζεται, στο γεγονός ότι, στην διαρκδιά της Κατοχής, η μητέρα του Νίκου Ζαχαριάδη, έστελνε, στο Νταχάου, στον κρατούμενο, από τους ναζιστές, γιο της, δέματα και αλληλογραφούσε, μαζυ του, προφανέστατα, υπό την ασφυκτική επιτήρηση της Γκεστάπο και των S.S. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, συμπεραίνει ο Σταύρος Αβδούλος - και μαζί του και οι χρουστσοφικοι διώκτες του Νίκου Ζαχαριάδη, όπως και πολλοί πολιτικοί και κομματικοί αντίπαλοι και εχθροί του -, θα πρέπει ο αιχμάλωτος ηγέτης του Κ.Κ.Ε. να έδωσε γην και ύδωρ, στους Γερμανούς ναζιστές. Αυτό, άλλωστε, ενισχύεται, από το γεγονός ότι, όταν επέστρεψε, στην Ελλάδα, ο Νίκος Ζαχαριάδης δεν εμφανιζε την εικόνα ενός υποσιτισμενου, ασθενικού και ταλαιπωρημένου, από τις κακουχίες, κρατούμενου σε  στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Το δεύτερο σκέλος της επιχειρηματολογίας του Σταύρου Αβδούλου, που αν και είναι επικουρικό, στηρίζει το κεντρικό επιχείρημα, έχει να κάνει, με το γεγονός ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης ξεκίνησε τον εμφύλιο πόλεμο της περιόδου 1946 - 1949, με εντολές του Ιωσήφ Στάλιν, στον οποίο λογοδοτήσε, αμέσως μετά την ήττα των Ελλήνων κομμουνιστών ανταρτών, τον Σεπτέμβριο του 1949, παίρνοντας την έγκριση του Γεωργιανού μπολσεβίκου ηγέτη, ο οποίος θεώρησε το σύνολο των πεπραγμένων του πολιτικού του τέκνου, ως καλώς καμωμένα. Από αυτό το γεγονός της σχέσης εντολέα και εντολοδόχου, που υπήρξε, ανάμεσα στον Στάλιν και τον Ζαχαριάδη και την, κατ' εντολήν, πυροδότηση, του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, από τον ηγέτη του Κ.Κ.Ε., ο Σταύρος Αβδούλος συμπεραίνει ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης δεν ενδιαφερόταν για την ελληνική εθνική ανεξαρτησία, αλλά εξυπηρετούσε, ως προδότης, τα ξένα προς την πατρίδα, συμφέροντα της "Σοβιετικής Ένωσης". Ως εκ τούτου, εφ' όσον ο Νίκος Ζαχαριάδης πρόδωσε την χώρα του και τον πληθυσμό της, προκειμένου να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της "Ε.Σ.Σ.Δ.", έτσι όπως αυτά εκφράζονταν, από τον Ιωσήφ Στάλιν, έτσι έπραξε και ως κρατούμενος, στο Νταχάου, προκειμένου να επιβιώσει. 

Αυτός είναι ο κορμός της επιχειρηματολογίας του Σταύρου Αβδούλου, στον οποίο στηρίζεται η κατηγορία, που απευθύνεται, στον Νίκο Ζαχαριάδη, περί συνεργασίας του, με τους ναζιστές δεσμοφύλακές του, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου. Μπορεί να είναι πτωχή και να παραπέμπει, σε άλλες πηγές, που υποτίθεται ότι τεμηριώνουν την συνεργασία του Νίκου Ζαχαριάδη, με την ναζιστική διοίκηση του γερμανικού στρατοπέδου συγκέντρωσης κρατουμένων ομήρων και αιχμαλώτων, αλλά έτσι έχει και αυτή είναι. Και έτσι, όπως είναι, έτσι πρέπει να κριθεί, αφού, βεβαίως, ερευνηθούν τα όσα γράφονται, από τον αποδημήσαντα παλαιό αγωνιστή της κομμουνιστικής Αριστεράς.

Το μόνο σοβαρό σημείο της επιχειρηματολογίας του Σταύρου Αβδούλου και των επικριτών του Νίκου Ζαχαριάδη, όσον αφορά την βαρύτατη και πραγματικά, ατιμωτική κατηγορία, που του απευθύνουν, περί προδοσίας και συνεργασίας του, με τους ναζιστές διοικούντες το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου, είναι αυτό, που αφορά το γεγονός της επιβίωσής του, από την απηνή διωκτική διάθεση και δράση των ναζιστών. 

Ο ηγέτης του Κ.Κ.Ε. επέζησε και απελευθερώθηκε, από τους Αμερικανούς, αφού έζησε, μέσα στις, πραγματικά, φρικτές και απάνθρωπες συνθήκες, που επικρατούσαν, σε αυτό το στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου οι Εβραίοι και οι Ρώσοι μπολσεβίκοι είχαν πολύ μικρές πιθανότητες επιβίωσης. Ως εκ τούτου, το πώς και γιατί αυτός κατάφερε να επιβιώσει, είναι ένα πολύ λογικό ερώτημα, το οποίο δεν μπορεί να αγνοηθεί. Και φυσικά, αυτό το ερώτημα πρέπει να διερευνηθεί και να απαντηθεί.

Και για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, είναι απαραίτητο να γυρίσουμε πίσω, στην εποχή, που ο ηγέτης του Κ.Κ.Ε. βρέθηκε φυλακισμένος, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου, από τον Νοέμβριο του 1941, μέχρι τον Μάϊο του 1945, που απελευθερώθηκε, από τα αμερικανικά στρατεύματα. Και φυσικά, οι συγκρατούμενοί του, στο στρατόπεδο αυτό, αποτελούν την πιο έγκυρη πηγή, για τα πεπραγμένα και την στάση του Νίκου Ζαχαριάδη, απέναντι, στην ναζιστική διοίκηση. 

Μια χρήσιμη και αποκαλυπτική μαρτυρία, για τον Νίκο Ζαχαριάδη και τα όσα αυτός έπραξε, στο Νταχάου είναι αυτή του συγκρατούμενού του Ευάγγελου Παπανίκου, που λύνει όλες τις απορίες και καταρρίπτει όλη την μυθολογία, που έχουν διαπλάσει οι χρουστσωφικοί και οι συνεργάτες τους, οι πλείστοι, εκ των οποίων, υπήρξαν, μεταγενέστερα, ευρωκομμουνιστές, όσον αφορά την υποτιθέμενη συνεργασία του φυλακισμένου ηγέτη του Κ.Κ.Ε., με την ναζιστική διοίκηση του στρατοπέδου συγκέντρωσης, στο Νταχάου.

Ας δούμε την σχετική αφήγηση του Ευάγγελου Παπανίκου, για να μπορέσουμε να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας, για όσα συνέβησαν, εκείνη την εποχή και σχετίζονται, με την ζωή και την δράση του Νίκου Ζαχαριάδη, χωρίς να μένουμε, στον συνεχή εγκωμιασμό του αφηγητή, έναν εγκωμιασμό, ο οποίος πλησιάζει, τα όρια της προσωπολατρείας.
  
«Περνάμε τη σιδερένια πόρτα κι αντικρίζουμε έναν τεράστιο χώρο. Προχωράμε. Μας σταματάνε μπροστά από ένα κτήριο. Κάτι λένε μεταξύ τους, κι ο Es-Es μπαίνει μέσα. Σε λίγο βγαίνει παρέα μ' έναν άλλο, που στο χέρι φοράει ένα κόκκινο περιβραχιόνιο. Κάτι λένε μεταξύ τους και ο Es-Es αναχωρεί μαζί με τους άλλους ομοίους του της συνοδείας.

Μένουμε μόνοι στη γραμμή όπως μας είχαν βάλλει. Κοιτάζουμε γύρω μας και αναρωτιόμαστε τι να' ναι τάχα εδώ που μας φέρανε. Γύρω-γύρω ένας τεράστιος χώρος απλώνεται. Βλέπω πολλά κτήρια, και στο βάθος κάτι σα μακρουλές παράγκες. Και γύρω απ' αυτό τον τεράστιο χώρο, μάντρες ψηλές και κάτι σα φυλάκια. Άνθρωπος δε φαίνεται πουθενά. Σιγή νεκρική, όλα γύρω σιωπηλά, άφωνα, νεκρά.


Ξαφνικά, μέσα σ' αυτή τη σιωπή, βλέπω έναν άνθρωπο να βγαίνει από το ίδιο κτήριο και να μας πλησιάζει. Όταν έφτασε κοντά μας άρχισε να συνομιλεί με τους πρώτους δικούς μας. Είμαι πολύ πίσω στη γραμμή και δε μπορώ ν' ακούσω τι λέει, να δω πως είναι. Για μια στιγμή βλέπω τον Αποστόλη τον Χρηστίδη από τα Γιάννενα να έρχεται προς το μέρος μου και να μου φωνάζει να πάω μπροστά, να δω αυτό τον άνθρωπο που λέει ότι είναι ο Νίκος Ζαχαριάδης.


Πήγα. Ήτανε ο σύντροφος Νίκος Ζαχαριάδης, ο αρχηγός του ΚΚΕ! Η χαρά μου είναι μεγάλη. Σ’ αυτές τις δύσκολες κι άγνωστες καταστάσεις, όταν ανταμώνεις μ' έναν γνωστό σου, και μάλιστα ανώτερο σου, παίρνεις κουράγιο κι ελπίδα για τη ζωή.
 

Αφού μιλήσαμε για τα περασμένα, με ρώτησε αν όλοι εδώ είναι Έλληνες. Του είπα ότι οι περισσότεροι είμαστε Έλληνες, κι οι άλλοι Ιταλοί και Γιουγκοσλάβοι. «Καλά», μου λέει. «Τώρα θα σας γράψουν τα ονόματα και θα σας δώσουν από έναν αριθμό. Θα σας πάνε για λουτρό και μετά θα σας πάνε προσωρινά σ' ένα μπλοκ, ώσπου να ταχτοποιηθείτε οριστικά εδώ μέσα στο στρατόπεδο. Θα τα πούμε αργότερα. Πες και στ' άλλα τα παιδιά να κάνουν κουράγιο, κι όλα θα ταχτοποιηθούνε».

Μας έβαλαν μέσα στο κτήριο, έναν-έναν, λέγαμε τ' όνομά μας, ο Νίκος το έλεγε στον γερμανό κι αυτός το σημείωνε. Αφού τελειώσαμε μας πήγαν στο μπάνιο και μετά μας έδωσαν και φορέσαμε τη στολή του αιχμαλώτου-κρατούμενου, τον αριθμό στο πέτο και με το σήμα, το G, της εθνικότητας. Ο δικός μου αριθμός ήταν ο 56410. Αυτός ο αριθμός θα ήμουνα πια από 'δω και πέρα. Ένα δίποδο νούμερο για να με φωνάζουν τα νέα μου αφεντικά, τα Es-Es. Το όνομά μου είχε σβηστεί απ' τη ζωή. Είχα πάψει να θεωρούμαι άνθρωπος, γινόμουνα ένα άψυχο πράγμα, ένας δούλος στην εποχή των Φαραώ.........
 
Στο ΝΤΑΧΑΟΥ, εμείς οι Έλληνες που ήρθαμε από τις φυλακές της Ιταλίας ήμασταν οργανωμένοι κι ο ένας έδινε κουράγιο στον άλλο. Είχαμε και την καλή τύχη που βρήκαμε τον Νίκο Ζαχαριάδη, που μας βοήθησε πολύ. Εκτός από μας καλά οργανωμένοι ήταν οι γάλλοι, οι Τσέχοι και οι Ρώσοι.
Βασικός, όμως, πυρήνας οργάνωσης ήταν οι Γερμανοί κομμουνιστές κρατούμενοι, που ήσαν στο Νταχάου από την ίδρυσή του. Αυτοί, με την πείρα τους σαν παλιοί κομμουνιστές που ήταν, και με τη συμμετοχή του Ζαχαριάδη, είχαν οργανώσει μια καλή δουλειά στο στρατόπεδο για ν' αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες του. Έπαιρναν όλα τα συνωμοτικά μέτρα ώστε να μη γίνεται η οργάνωση αντιληπτή από τους Es-Es και τους καταδότες που υπήρχαν στο Νταχάου. Αυτό όμως που πρωταρχικά μας κρατούσε και μας συντηρούσε όλους ήταν η ανάγκη να αναπτύξουμε όλες μας τις δυνάμεις, σωματικές και πνευματικές, να χαλυβδώσουμε τη θέλησή μας για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε.


Οι Γερμανοί κρατούμενοι κομμουνιστές στο Νταχάου - όσοι δεν υπέκυψαν στις πιέσεις των Ναζί - ήταν πολλοί. Με την κήρυξη του πολέμου τα γερμανικά στρατόπεδα, που αρχικά προορίζονταν μόνο για τους Γερμανούς, γέμισαν από ξένους κρατούμενους. Οι Es-Es που διοικούσαν το στρατόπεδο βρέθηκαν σε δύσκολη θέση, δε μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα κι αναγκάστηκαν να πάρουν τους παλιούς Γερμανούς κρατούμενους για βοηθούς τους. Επειδή όμως οι Es-Es ήταν ως επί το πλείστον αμόρφωτοι, σιγά-σιγά η εσωτερική λειτουργία του στρατοπέδου πέρασε στα χέρια των γερμανών κρατουμένων.


Όσους ξένους ομήρους έφερναν οι Es-Es στο Νταχάου τους περνούσαν κάτω από τη δουλειά των γερμανών κρατουμένων. Αυτοί τους κατέγραφαν, αυτοί κανόνιζαν τον διερμηνέα, σε τι δουλειά θα τους τοποθετήσουν και πόσοι έπρεπε να μείνουν στο στρατόπεδο. Στη διοίκηση των Es-Es έδιναν μόνο μια γενική αναφορά για τις ανάγκες του στρατοπέδου. Εκείνο που ενδιέφερε τους Es-Es ήταν να πηγαίνει γι’ αυτούς καλά το στρατόπεδο και κυρίως η εργασία. Η απόδοση εργασίας. Τους είχαμε ονομάσει "Υπουργείο Εργασίας".......
 

Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες βρέθηκε και ο Νίκος Ζαχαριάδης στο Νταχάου. Οι Γερμανοί κομμουνιστές κρατούμενοι, παλιά στελέχη του γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, γνώριζαν τον Ζαχαριάδη και τον βοήθησαν πολύ. Κι εκείνος τους μετέδωσε την πείρα του. Έτσι παρέμεινε στο στρατόπεδο σαν ένα είδος διερμηνέα μεταξύ των Γερμανών και των Ελλήνων. Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες υπήρξαμε κι εμείς στο Νταχάου. Και με τη βοήθεια του Ζαχαριάδη μπορέσαμε να επιζήσουμε και να γυρίσουμε στην πατρίδα μας. Μόνο προς το τέλος, πριν την κατάρρευση, οι Es-Es ξήλωσαν όλους τους Γερμανούς κρατούμενους από τις θέσεις τους στο στρατόπεδο και τους μαντρώσανε έξω από το Νταχάου, όχι πολύ μακριά, με σκοπό να τους ξεκάνουν. Εκεί μετέφεραν και τον Ζαχαριάδη......

Την Πρωτομαγιά τη γιορτάσαμε στο λεύτερο πια στρατόπεδο του Νταχάου. Πρώτος έφυγε για το Μόναχο ο Νίκος Ζαχαριάδης, και μετά εμείς, οι Έλληνες που είχαμε έρθει από τις ιταλικές φυλακές.
Στο Μόναχο μείναμε αρκετό καιρό. Από τις πρώτες μέρες ο Ζαχαριάδης ήρθε σ' επαφή με τη ρώσικη στρατιωτική επιτροπή, που είχε έρθει από τη Μόσχα να μεριμνήσει για την επιστροφή των Ρώσων αιχμαλώτων και την τακτοποίηση των ομήρων που ήταν στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας.
Εμείς κανονικά έπρεπε να πάμε στην πατρίδα μας μέσω Ιταλίας. Τη συμφωνία των Συμμάχων δεν τη γνωρίζαμε. Δεν ξέραμε ότι οι Δυτικοί έπρεπε να μεταφέρουν στις χώρες τους, τους ομήρους που υπάγονταν στη δικιά τους σφαίρα επιρροής.


Είχαμε μάθει, μέσες-άκρες, για τα γεγονότα που είχαν διαδραματιστεί στην πατρίδα μας, αλλά ότι υπαγόμαστε στη σφαίρα επιρροής των Εγγλέζων, δεν το ξέραμε θετικά. Αν το είχε μάθει ο Ζαχαριάδης ερχόμενος σ' επαφή με την επίσημη ρώσικη επιτροπή, δεν το γνωρίζω.


Ο δρόμος της επιστροφής που διαλέξαμε ήταν δύσκολος και μακρύς. Αργήσαμε πολύ να φτάσουμε στα μέρη μας. Με εντολή του Ζαχαριάδη πήγαμε όλοι μας σ' ένα ρώσικο στρατόπεδο αιχμαλώτων και φύγαμε μαζί τους........ 


Αυτή τη γνώμη είχα κι εγώ όταν γνώρισα τον Νίκο Ζαχαριάδη. Είχε πράγματι αρκετές αρετές, κι ένα μυαλό φωτεινό. Αγαπούσε τους συντρόφους του και τους βοηθούσε. Θυμάμαι στο μπουντρούμι της Ασφάλειας που με βοήθησε. Ήταν «θηλυκό» μυαλό, πολυμήχανος, γενναίος, δυνατός, εύχαρις, αγαπητός στην παρέα και μεγάλο πειραχτήρι. 


Στο Νταχάου που τον έζησα για τρία περίπου χρόνια, μέσα σε κείνες τις δύσκολες συνθήκες, μπορώ να πω πως ήταν ένας σύντροφος απλός σαν κι εμάς. Ποτέ δεν ήθελε να επιβάλλει τη γνώμη του με την ιδιότητα του αρχηγού. Σε άκουγε προσεχτικά και προσπαθούσε με παραδείγματα και υπομονή ν' αποδείξει ότι δεν ήταν όπως τα' λεγες τα πράγματα, εάν είχες άδικο κάπου........


Είναι αλήθεια πως ο Ζαχαριάδης στο Νταχάου έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο και βοήθησε με τους έξυπνους και συνωμοτικούς του χειρισμούς στη μυστική οργάνωση που είχαμε στο στρατόπεδο. Εμείς οι Έλληνες κομμουνιστές κρατούμενοι του οφείλουμε τη ζωή μας. Θυμάμαι με τι έξυπνους χειρισμούς έκανε τη δουλειά του μέσα στο στρατόπεδο. Στο Νταχάου, για παράδειγμα, ήταν ανάμεσα μας κι ένας Ρώσος στρατηγός του Κόκκινου Στρατού που παρουσιαζόταν σαν απλός στρατιώτης - αν οι Es-Es το ήξεραν, θα τον είχαν σκοτώσει. Ο Ζαχαριάδης, όταν ήταν να συναντηθεί μαζί του, με ειδοποιούσε για να προσέχω από τους Es-Es και τους ρουφιάνους. Αυτός ο Ρώσος είχε κι ένα παράσημο του Λένιν, και ο Ζαχαριάδης το είχε δώσει σε μένα να του το φυλάω - όταν λευτερωθήκαμε του το επιστρέψαμε
».

Μετά την αφήγηση του Ευάγγελου Παπανίκου, όπως περιέχεται, στο βιβλίο του Νίκος Ζαχαριάδης, στο Νταχάου", δεν νομίζω ότι μένει οποιοδήποτε ερωτηματικό και οποιαδήποτε σκιά, όσον αφορά την δράση και τα πεπραγμένα του ιστορικού ηγέτη του Κ.Κ.Ε. Ο Νίκος Ζαχαριάδης δεν υπήρξε όργανο των ναζιστών, στο Νταχάου. Δεν συνεργάστηκε, μαζύ τους.

Όμως, δεν θα μείνουμε, μόνο, στην αυτή την μαρτυρία του Ευάγγελου Παπανίκου, για να τεκμηριώσουμε την αθωότητα του Νίκου Ζαχαριάδη, ως προς την ατιμωτική κατηγορία της προδοσίας και της συνεργασίας του, με την ναζιστική διοίκηση του στρατοπέδου συγκέντρωσης, στο Νταχάου. Θα προχωρήσουμε, παραπέρα και αυτό είναι απαραίτητο να το κάνουμε, προκειμένου να διασταυρώσουμε τις σχετικές πληροφορίες, που αφορούν τον ιστορικό ηγέτη του Κ.Κ.Ε.

Δεν ήταν ο Ευάγγελος Παπανίκος ο μόνος επιζήσας συγκρατούμενος του Νίκου Ζαχαριάδη, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, στο Νταχάου, του οποίου έχουν αποτυπωθεί οι αναμνήσεις του, από την ζωή και την δράση του ηγέτη του Κ.Κ.Ε., σε αυτό το στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Ο Γερμανός ιστορικός Christoph Schmink-Gustavus, στην ενδελεχή έρευνα, που έχει κάνει, για το συγκεκριμένο θέμα, που εξετάζουμε, εδώ, έχει καταγράψει την μαρτυρία του Giovanni Melodia, του Ιταλού συγκρατούμενου του Νίκου Ζαχαριάδη, στο Νταχάου, όπου ο Melodia περιγράφει, λεπτομερέστατα, την ζωή του ηγέτη του Κ.Κ.Ε., στο στρατόπεδο και τον χαρακτηρίζει, ως έναν γενναίο άνθρωπο, ο οποίος βοήθησε τους συγκρατούμενούς του και συνεργάστηκε, με την μυστική διοίκηση των αντιναζιστών, που, σε έναν σημαντικό βαθμό, είχε επικαλύψει τις δραστηριότητες της επίσημης διοίκησης των ναζιστών.

Ας δούμε ένα απόσπασμα, από την αφήγηση του Giovanni Melodia :

"Το μόνο που ξέρω σίγουρα είναι ότι ο Ζαχαριάδης εργαζόταν στο ξυλουργείο. Στο πρώτο διάστημα, όταν τον βλέπαμε ακόμη συχνά, μας έδινε πολλές καλές συμβουλές... Μας έλεγε: ¨Μη σκεφτείτε να αρνηθείτε να εργαστείτε. Σαμποτάζ, ναι! Αν έχετε το θάρρος. Αλλά σε καμία περίπτωση άρνηση εργασίας¨. Και αυτή η συμβουλή του ήταν σωστή. H άρνηση εργασίας θα μπορούσε να κοστίσει τη ζωή σε πολλούς". 

Ένα από τα πολύ σημαντικά στοιχεία, που αποκάλυψε ο Γερμανός ιστορικός είναι αυτό της πλαστογράφησης της μαρτυρίας του Κοσμά Τζίφου, ενός από τους συγκρατούμενους του Νίκου Ζαχαριάδη. Ας αφήσουμε τον ίδιο τον Γερμανό ιστορικό να περιγράψει το γεγονός.


"....... Έτσι προχώρησα σε περισσότερες συνομιλίες με κατήγορούς του και μη, τόσο στην Αθήνα όσο και στην Ήπειρο, από τις οποίες τελικά φάνηκε η παραποίηση των γεγονότων. Είπαν ότι ήταν διερμηνέας των Γερμανών. Μα αυτός δεν μιλούσε καθόλου καλά τα γερμανικά. Βρήκα κάποιον γέροντα στα Τρίκαλα τον οποίο πολλά βιβλία αναφέρουν ως βασικό μάρτυρα για την προδοτική στάση του Ζαχαριάδη. Δημοσιεύουν μάλιστα επιστολή του. Ο γέροντας όμως, ο Κοσμάς Τζίφος, ήταν αναλφάβητος και αποκλείεται να είχε γράψει επιστολή. Ούτε καν την υπογραφή του δεν αναγνώρισε. Μου είπε τα τελείως αντίθετα. Δεν ήξερε καν ότι έχει χρησιμοποιηθεί το όνομά του σε βιβλία. Τα ψεύδη για να αποδειχθεί ότι ο Ζαχαριάδης ήταν προδότης και συνεργάτης των ναζί είναι πολλά. Κατέληξα στο συμπέρασμα πως μπορεί να έκανε φοβερά λάθη στις πολιτικές του αποφάσεις με τραγικά αποτελέσματα για την Ελλάδα, πράκτορας όμως και συνεργάτης των Γερμανών στο Νταχάου δεν ήταν".


Ο Νίκος Ζαχαριάδης, λοιπόν, δεν συνεργάστηκε, με την ναζιστική διοίκηση του στρατοπέδου, αν και λόγω του φανατισμού, που τον διακατείχε, είχε αρκετές συγκρούσεις, με κάποιους, από την ομάδα των 200 Ελλήνων, που ήσαν κρατούμενοι, στο στρατόπεδο, χωρίς όμως, να κατηγορηθεί από αυτούς, ως συνεργάτης των Γερμανών ναζιστών. Συνεργάτης και συμπρωταγωνιστής των Γερμανών ήταν, αλλά όχι των Γερμανών ναζιστών, αφού συνεργάστηκε και συμπρωταγωνίστησε, με τους Γερμανούς αντιναζιστές - δηλαδή με τους Γερμανούς κομμουνιστές -, που λειτουργούσαν, ως ανεπίσημη και σκιώδης διοίκηση του στρατοπέδου συγκέντρωσης, στο Νταχάου, ως επιφανές μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της Κομμουνιστικής Διεθνούς, που ήταν.

Είναι προφανές ότι οι κομματικοί και οι λοιποί πολιτικοί αντίπαλοι του Νίκου Ζαχαριάδη - οι χρουστσωφικοί και οι συνεργάτες τους - χρησιμοποίησαν την κλασική σταλινική πρακτική της διασποράς των συκοφαντικών κατηγοριών (που και ο ίδιος ο ηγέτης του Κ.Κ.Ε., κατά κόρον, χρησιμοποίησε, στον ταραχώδη πολιτικό του βίο), για να τον βλάψουν και να τον συντρίψουν, πολιτικά και ηθικά. Και σε έναν σημαντικό βαθμό, το κατάφεραν.

Έτσι, η μόνη τεκμηριωμένη κατηγορία του Σταύρου Αβδούλου, κατά του ιστορικού ηγέτη του Κ.Κ.Ε., δεν έχει σχέση, με την δράση του στο Νταχάου. Και αυτό επειδή η κατηγορία αυτή αφορά το επικουρικό επιχείρημά του, με το οποίο καταγγέλει τον Νίκο Ζαχαριάδη, για την διεξαγωγή του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, ως αποτέλεσμα της καθοδήγησης του Ιωσήφ Στάλιν και της εξυπηρέτησης των συμφερόντων της "Σοβιετικής Ένωσης". 

Πράγματι, ο Νίκος Ζαχαριάδης έδρασε, κατά την περίοδο αυτή, ως ένα εργαλείο της σταλινικής πολιτικής, αλλά αυτή η στάση του υπήρξε, απολύτως, φυσιολογική, αφού ο ίδιος ο ηγέτης του Κ.Κ.Ε. ήταν ηγετικό στέλεχος του Κ.Κ.Σ.Ε., πολιτικό τέκνο του Ιωσήφ Στάλιν και πεισμένος και φανατικός σταλινικός.

Και φυσικά, στην υλοποίηση αυτής της πολιτικής της υποταγής, στην γραμμή της εξυπηρέτησης των συμφερόντων της "Ε.Σ.Σ.Δ.", ο Νίκος Ζαχαριάδης δεν ήταν μόνος. Αυτή η, πραγματικά, εθελόδουλη πολιτική ήταν πολιτική όλων των στελεχών του Κ.Κ.Ε., εκείνη την εποχή, όπως πάντοτε, καθ΄όλο το χρονικό διάστημα, που η "Σοβιετική Ένωση" υπήρξε, ως συγκροτημένο κράτος και ως κοινωνία.

Ως εκ τούτου, όλοι αυτοί δεν μπορούν να μέμφονται, μόνο, τον Νίκο Ζαχαριάδη. Πρέπει να μέμφονται εαυτούς και αλλήλους...


 

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

21/5/2023 : Ολέθρια συντριβή - στα όρια της διάλυσης - του ΣΥΡΙΖΑ, (με 20,07%), όπου πέφτει η αυλαία, με την πληρωμή του λογαριασμού της σύγχρονης “Συμφωνίας της Βάρκιζας” του καλοκαιριού του 2015. Τεράστια η προσωπική νίκη του Κυριάκου Μητσοτάκη και της Νέας Δημοκρατίας, με 40,78%, (ΠΑΣΟΚ 11,53%, ΚΚΕ 7,20%, Ελληνική Λύση 4,46%, ΝΙΚΗ 2,93%, Πλεύση Ελευθερίας 2,87%, ΜΕΡΑ25 2,59%), ακριβώς, επειδή στερούντο αντιπάλου. (Και φυσικά, οι δημοσκοπήσεις, πήγαν όλες, στα σκουπίδια).

Βουλευτικές εκλογές 25/6/2023 : Ο Αλέξης Τσίπρας, που, στις 8/6/2016, πούλησε, στον Λάτση, την έκταση στο Ελληνικό, με 92 € το τμ, ενώ το 2014 έλεγε ότι “αν υπογράψω ιδιωτικοποιήσεις στο Ελληνικό, τότε καλύτερα να ψηφίσετε Σαμάρα”, δεν δικαιούνται αυτός και η ηγετική ομάδα του ψευδεπώνυμου ΣΥΡΙΖΑ να ομιλούν, για την τωρινή εκλογική καταστροφή του κόμματος, που, φυσικά, πρόκειται να έχει και συνέχεια…

Μιλώντας, για “το στάδιο, στο οποίο δεν θα χρειάζεται να υπάρχουν αφεντικά και δούλοι, επειδή οι σαΐτες θα υφαίνουν μόνες τους”. Από αυτόν τον ορισμό του Αριστοτέλη, για το καθεστώς της ελεύθερης κοινωνίας (που νοείται ως αναρχική/αντιεξουσιαστική), στον μουτουαλισμό του Pierre-Joseph Proudhon και από την δραστική μείωση του χρόνου εργασίας, που περίμενε ο John Maynard Keynes, στο σήμερα και στους μελλοντικούς καιρούς).